Theo Nghị định số 100 của Chính phủ, Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện lãi suất cho vay mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân; xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở từ mức 4,8%/năm lên 6,6%/năm từ ngày 01/8/2024. Mức vay này tương đương với lãi suất cho vay hộ nghèo hiện tại là 6,6%/năm.
Người vay lo lắng vì lãi suất đột ngột tăng
Chia sẻ với Tuổi Trẻ, chị N.M.N. - người mua nhà ở xã hội thuộc dự án Rice City sông Hồng (Thượng Thanh, Long Biên, Hà Nội) - cho biết rất bất ngờ và lo lắng khi nhận được thông báo của Ngân hàng Chính sách xã hội cho biết lãi suất vay mua nhà tăng lên 6,6% từ ngày 1-8. Chị kể gia đình chị vay mua nhà ở xã hội từ Ngân hàng Chính sách xã hội 400 triệu đồng từ năm 2018. Lãi suất áp dụng từ khi giải ngân là 4,8%/năm.
"Đến nay, khoản nợ còn 300 triệu đồng. Với mức lãi tăng lên từ ngày 1-8 là 6,6%, số tiền phải trả mỗi năm sẽ tăng thêm khoảng 6 triệu đồng. Vợ chồng tôi khá bất ngờ và lo lắng vì gia đình đang thật sự khó khăn, mọi chi phí từ học hành, ăn uống của hai con đều tăng, đến nay lãi vay mua nhà ở xã hội cũng tăng nữa, trong khi thu nhập thì lại giảm sút" - chị N. than thở.
Đang nợ 800 triệu đồng tiền vay mua nhà ở xã hội qua Ngân hàng Chính sách xã hội, anh H.P.M. cho biết anh cũng rất sốc khi biết từ ngày 1-8 ngân hàng này tăng lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội từ 4,8%/năm lên 6,6%/năm.
Theo anh M., việc tăng lãi suất là điều vô lý, đi ngược với thực tế thị trường bởi mặt bằng lãi suất trên thị trường đang rất thấp. Đồng thời Chính phủ, Thủ tướng yêu cầu các ngân hàng thương mại giảm lãi suất cho vay để chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp và người dân. Trong khi đó, lãi suất cho vay đối với người mua nhà ở xã hội qua Ngân hàng Chính sách xã hội lại tăng lên là không phù hợp.
"Người lao động thu nhập thấp đang rất khó khăn khi thu nhập giảm sút và bấp bênh dù dịch bệnh COVID-19 đã qua hai năm nay rồi. Nên tôi rất mong lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội qua Ngân hàng Chính sách xã hội được ổn định trong thời gian dài và giữ nguyên như cũ là 4,8%/năm" - anh H.P.M. mong mỏi.
Từ 1-8 lãi suất ngân hàng tăng sốc khiến nhiều người vay mua nhà ở xã hội lo lắng. Trong ảnh: nhà ở xã hội tại quận 7, TP.HCM - Ảnh: Q.ĐỊNH
Trong công văn vừa gửi các ngân hàng chính sách xã hội các tỉnh thành, Ngân hàng Chính sách xã hội VN nêu rõ nghị định số 100 năm 2024 quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội có hiệu lực thi hành từ ngày 1-8, thay thế nghị định số 100 năm 2015.
Theo đó, các khoản vay đã ký hợp đồng tín dụng với Ngân hàng Chính sách xã hội để mua, thuê mua nhà ở xã hội, xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở trước ngày 1-8 thì áp dụng mức lãi suất cho vay bằng lãi suất cho vay hộ nghèo do Thủ tướng quy định trong từng thời kỳ. Hiện nay, mức lãi suất này là 6,6%/năm nên lãi suất cho vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội, xây mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở trước ngày 1-8 là 6,6%/năm.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo Ngân hàng Chính sách xã hội VN cho rằng mức lãi suất cho vay 6,6%/năm được áp dụng từ ngày 1-8 với vay mua nhà ở xã hội, sửa chữa nhà cửa là phù hợp. Vì Ngân hàng Chính sách xã hội phải đi huy động vốn trên thị trường rồi cho vay ra. Nếu lãi suất cho vay quá thấp thì ngân sách sẽ phải cấp bù một phần chênh lệch, trong khi nguồn lực ngân sách thì có hạn.
"Đây là gói vay tiêu dùng có thời gian tối đa là 25 năm. Do đó, lãi suất 6,6%/năm không có gì là cao" - lãnh đạo Ngân hàng Chính sách xã hội VN nói.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia ngân hàng, Ngân hàng Chính sách xã hội được thành lập để thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác. Hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội không vì mục đích lợi nhuận.
Một chuyên gia ngân hàng đặt vấn đề liệu việc tăng lãi suất cho vay lên 6,6%/năm đối với người thu nhập thấp vay mua nhà ở xã hội có hợp lý, có đẩy người vay vào thế khó? Bởi mặt bằng lãi suất thị trường duy trì ở mức thấp, như bốn ngân hàng thương mại cổ phần có vốn nhà nước, lãi suất huy động bình quân kỳ hạn 12 và 24 tháng là dưới 5%/năm, được áp dụng từ đầu năm 2023 đến nay.
Mặt khác theo vị này, gói cho vay mua nhà ở xã hội 120.000 tỉ đồng đang được Ngân hàng Nhà nước, Bộ Xây dựng đề xuất tiếp tục giảm lãi suất để hỗ trợ người dân. Hiện lãi vay mua nhà ở xã hội của gói này là 7,5%/năm, nếu giảm tiếp 3%/năm như mức Ngân hàng Nhà nước và Bộ Xây dựng đề xuất thì chỉ còn quanh đâu đó hơn 6%/năm thôi.
Ông LÊ HOÀNG CHÂU (chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM):
Chỉ nên áp dụng lãi suất 6,6%/năm với khoản vay mới
Ngân hàng Chính sách xã hội được thành lập theo quyết định số 131/2002 của Thủ tướng Chính phủ, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi đối với người nghèo và các đối tượng chính sách. Nguồn vốn để cho vay được cấp từ ngân sách nhà nước, vốn huy động từ tiền gửi của các tổ chức và cá nhân; vốn đi vay, vốn đóng góp tự nguyện không hoàn trả của các cá nhân, các tổ chức kinh tế, các tổ chức phi chính phủ; vốn nhận ủy thác cho vay ưu đãi...
Trên thực tế ngân hàng này không phải pháp nhân thương mại hoạt động nhằm tìm kiếm lợi nhuận như ngân hàng thương mại và nguồn vốn hoạt động của tổ chức này rất hạn chế. Do đó có thể hiểu rằng Ngân hàng Chính sách xã hội tăng lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội là việc chẳng đặng đừng để duy trì hoạt động trong bối cảnh nguồn vốn bố trí cho vay quá eo hẹp trong khi nhu cầu vay của người dân quá lớn, không chỉ riêng các khoản vay để mua nhà ở xã hội.
Tuy nhiên, theo tôi, mức tăng lãi suất cần có lộ trình để tránh gây "sốc" cho người vay (mức tăng từ 4,8%/năm lên 6,6%/năm là tăng tới 38%). Đặc biệt, việc tăng lãi suất trước mắt chỉ nên áp dụng cho các khoản vay mới, chưa giải ngân.
Theo Nghị định số 100/2024/NĐ-CP ngày 26/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội (Nghị định số 100/2024/NĐ-CP), từ ngày 01/8/2024, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) thực hiện lãi suất cho vay mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân; xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở từ mức 4,8%/năm lên 6,6%/năm. Mức lãi suất mới này được điều chỉnh nhằm đảm bảo tính bền vững của chương trình cho vay và giảm tải gánh nặng ngân sách nhà nước.
Cân nhắc từ nhiều góc độ Nghị định số 100/2024/NĐ-CP đã có một loạt thay đổi liên quan đến việc cho vay nhà ở xã hội. Một trong những thay đổi đáng chú ý là lãi suất cho vay được điều chỉnh theo mức lãi suất cho vay đối với hộ nghèo do Thủ tướng Chính phủ quy định trong từng thời kỳ. Mức lãi suất nợ quá hạn cũng được quy định là 130% so với lãi suất cho vay thông thường. Điều này có nghĩa rằng, với lãi suất cho vay hộ nghèo hiện tại là 6,6%/năm, lãi suất cho vay nhà ở xã hội tại NHCSXH đã tăng thêm 1,8% so với trước đây. Theo ông Huỳnh Văn Thuận - Phó Tổng Giám đốc NHCSXH, mức lãi suất cho vay này đã được cơ quan có thẩm quyền tổng kết, đánh giá, tính toán kỹ lưỡng trong quá trình xây dựng Nghị định của Chính phủ; dự thảo Nghị định đã được lấy ý kiến tham gia rộng rãi của các bộ, ngành, địa phương, người dân để hoàn thiện, thẩm định trước khi trình Chính phủ ban hành theo quy định. Đánh giá về những điều chỉnh mới, ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định rằng, việc phê duyệt mức lãi suất 6,6%/năm đã được cân nhắc kỹ lưỡng nhằm đảm bảo cân đối nhiều yếu tố. Ông Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, chính sách này cần nhìn nhận từ góc độ ổn định và dài hạn, với thời hạn vay lên đến 25 năm. Theo báo cáo của NHCSXH, tính đến ngày 31/7/2024, sau gần 10 năm triển khai thực hiện cho vay nhà ở xã hội theo Luật Nhà ở năm 2014, Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, Nghị định số 49/2021/NĐ-CP ngày 01/4/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP, NHCSXH đã giải ngân được 20.894 tỉ đồng cho hơn 49.000 khách hàng, dư nợ đạt 17.263 tỉ đồng với gần 46.000 khách hàng đang còn dư nợ. Nguồn vốn tín dụng chính sách về nhà ở xã hội đã giúp hơn 49.000 người thu nhập thấp, công nhân cùng gia đình có nhà ở xã hội và góp phần xây dựng hơn 49.000 căn nhà ở, ổn định “an cư, lạc nghiệp”, yên tâm lao động, sản xuất, phát triển kinh tế. Xem xét điều chỉnh phù hợp thực tiễn
Mức lãi suất cho vay mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân được tính toán kỹ lưỡng nhằm duy trì tính bền vững của chương trình và giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Nhấn mạnh sự cần thiết của một chính sách ổn định trong dài hạn, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế cho rằng mức lãi suất 6,6%/năm là tương đối hấp dẫn và cần cố định mức lãi suất này trong nhiều năm để tạo sự ổn định cho người vay. TS. Nguyễn Trí Hiếu lấy ví dụ về lãi suất vay mua nhà tại Mỹ, nơi mức lãi suất lên đến 7,5%/năm nhưng được cố định trong suốt 30 năm, giúp người vay có thể lên kế hoạch tài chính dài hạn mà không lo ngại về sự biến động của lãi suất. Trước những ý kiến đa chiều liên quan đến việc điều chỉnh lãi suất cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2024/NĐ-CP, Phó Tổng Giám đốc NHCSXH Huỳnh Văn Thuận khẳng định, với vai trò là đơn vị triển khai thực hiện cho vay, NHCSXH sẽ tiếp thu các ý kiến để báo cáo các bộ, ngành liên quan, từ đó báo cáo trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. NHCSXH cũng cam kết tiếp tục tập trung triển khai thực hiện chương trình cho vay nhà ở xã hội đảm bảo tuân thủ đúng các quy định của Chính phủ tại Nghị định số 100/2024/NĐ-CP, trong đó có quy định về lãi suất cho vay. Gần 6,8 triệu hộ gia đình vượt qua ngưỡng nghèo NHCSXH là loại hình ngân hàng chính sách, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. NHCSXH được thành lập và hoạt động theo quy định tại Nghị định số 78/2002/NĐ-CP ngày 04/10/2002 của Chính phủ về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg ngày 04/10/2002 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập NHCSXH, Quyết định số 16/2003/QĐ-TTg ngày 22/01/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Điều lệ về tổ chức và hoạt động của NHCSXH. Trong đó, hoạt động của NHCSXH là cho vay đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. NHCSXH thực hiện cho vay theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về: Đối tượng vay vốn, điều kiện vay vốn, mức vốn cho vay, lãi suất cho vay, thời hạn cho vay... Trong suốt hơn 20 năm hoạt động, NHCSXH đã không ngừng hoàn thiện và triển khai thành công mô hình tổ chức quản trị, điều hành và đã tiếp nhận, quản lý an toàn, hiệu quả nguồn vốn tín dụng, triển khai kịp thời các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về tín dụng chính sách xã hội, góp phần vào thực hiện thắng lợi các Chương trình mục tiêu quốc gia: Giảm nghèo bền vững; xây dựng nông thôn mới; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và bảo đảm an sinh xã hội. Đến hết ngày 31/7/2024, tổng nguồn vốn của NHCSXH đạt 373.010 tỉ đồng, tổng dư nợ đạt 350.822 tỉ đồng với gần 6,9 triệu hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác còn dư nợ. Nguồn vốn chính sách đã hỗ trợ gần 6,8 triệu hộ gia đình vượt qua ngưỡng nghèo, giải quyết việc làm cho hơn 7,2 triệu lao động (trong đó, gần 145 nghìn lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài), hỗ trợ gần 4 triệu học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn đi học, giúp mua hơn 90 nghìn máy tính, thiết bị học trực tuyến cho học sinh, sinh viên, xây dựng gần 20 triệu công trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, xây dựng gần 731 nghìn căn nhà cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác, gần 2 nghìn doanh nghiệp, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng do dịch Covid-19 vay vốn để trả lương ngừng việc, phục hồi sản xuất cho hơn 1,2 triệu lượt người lao động. Việt Hải NHCSXH
